Przedszkole Miejskie nr 98
w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 4 w Łodzi

Zabawa jako podstawowa aktywność dziecka w wieku przedszkolnym.

Dziecko, aby mogło dobrze się czuć w przedszkolu i czerpać z edukacji przedszkolnej korzyści dla rozwoju, powinno znajdować warunki do spontanicznego działania, jakim jest zabawa. Dla dziecka zabawa jest podstawową formą działalności. W trakcie zabaw dziecko zdobywa i wzbogaca pierwsze wiadomości o otaczającym świecie. Znaczenie zabawy dla rozwoju dziecka jest zatem bezsporne. Czas zabawy jest czasem szczególnie ważnym                   w rozwoju dziecka. Poprzez zabawę dziecko przyswaja i odzwierciedla obserwowane stosunki międzyludzkie, funkcjonujące w jego otoczeniu normy i zasady. Wprowadzenie przedszkolaków w świat zabawy wytwarza kolejne, wzajemne relacje pomiędzy jej uczestnikami, co staje się źródłem społecznego i moralnego rozwoju dziecka. E. Hurlock, podkreślając społeczne walory zabawy, stwierdza, że zabawa  „uczy dawać, brać, dzielić się, współpracować oraz podporządkowywać swoją osobowość grupie”. Zabawa wpływa na kształtowanie umiejętności kierowania swym zachowaniem.

Rodzaje zabaw.

Zabawy dzieci są bardzo różnorodne, dlatego klasyfikuje się je według rozmaitych kryteriów. W zależności od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy swobodne - podejmowane z inicjatywy dziecka. Zabawa „swobodna” wg definicji W. Okonia to „działanie dla własnej przyjemności, a opartym na udziale wyobraźni tworzącej nową rzeczywistość”.

W literaturze napotka się  różne rodzaje klasyfikacji zabaw według ich treści, różna też jest ich terminologia. Najczęściej powtarzające się rozdaje zabaw to:

• zabawy manipulacyjne - występują najwcześniej w rozwoju dziecka już w 4-5 miesiącu

życia, gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. Najpierw dziecko ogląda, obserwuje i uczy się poznawać przedmioty po ich wyglądzie oraz zapoznaje się z ich powierzchnią i kształtem. Przez uderzanie uczy się poznawać przedmioty po wydanym przez nie dźwięku. Następnie działa za pomocą przedmiotów, wykonując daną rzeczą to, do czego się ona nadaje. 

• zabawy badawcze - są kontynuacją zabaw manipulacyjnych, które występują

we wcześniejszych okresach rozwojowych. Dziecko manipulując przedmiotami i działając na nich zaspokaja swoje potrzeby poznawcze. M. Kwiatkowska uważa, że małe dzieci lubią wykonywać różne doświadczenia np. sprawdzają kruchość lodu, wilgotność piasku, bawić się magnezem, szkłem powiększającym, pryzmatem, kalejdoskopem. Mają możliwość w ten sposób zaspokoić swoją ciekawość świata, doświadczyć interesujących je zjawisk                             i przedmiotów. Doświadczenia te niosą ze sobą pytania:, dlaczego tak jest? co, z czego zostało zrobione? co, do czego służy? itp. Zabawy badawcze służą zaspokojeniu potrzeb poznawczych dzieci poprzez działanie i manipulowanie przedmiotami.

• zabawy konstrukcyjne - polegają na  tworzeniu  „dzieła” z dowolnego  materiału, a

więc dotychczasowa manipulacja staje się zabawą konstrukcyjną, gdy dziecko spostrzega                                   i uświadamia sobie swoje „dzieło”. Do tego rodzaju zabaw W. Okoń zaliczył budowanie                     z klocków, rysowanie, pisanie, budowanie z piasku, z gliny, opowiadanie, śpiew, robienie wycinanek, układanie obrazków, bawienie się kalkomanią, robienie łańcuszków, puszczanie baniek mydlanych, rzucanie cieni na ścianę itp.

• zabawy tematyczne - określane również jako: iluzyjne zabawy fikcyjne, zabawy

w odgrywanie roli, zabawy dramatyczne, zabawy naśladowcze i odtwórcze, a także zabawy

twórcze oraz udawane i przedstawiane. Istotą zabawy tematycznej jest działanie polegające

„na oddziaływaniu na przedmioty, na przeistaczaniu i na opanowywaniu ich, czyli

podporządkowaniu przedmiotów władaniu osoby działającej”.

• zabawy dydaktyczne – są określonego rodzaju rozrywką umysłową, której wynik jest

bezbolesną dla ucznia oceną jego wysiłków, porównywalną z wynikami innych uczestników zabawy. W zabawie dydaktycznej stawiamy przed dzieckiem określone zdania do rozwiązania, ponieważ w procesie rozwiązywania tego zadania najbardziej czynny jest umysł dziecka zabawy te określane są jako nauczające.

• zabawy ruchowe – są bardzo różnorodne, gdyż wyczerpują wszystkie rozdaje właściwych

człowiekowi naturalnych ruchów. Oprócz ruchu występują w nich treści intelektualne, mające wyraz w temacie i czynnościach zabawowych.

Funkcje zabawy

Zabawa jako podstawowa forma działalności dziecka spełnia wiele funkcji w jego rozwoju.

W świetle obowiązującej teorii zabawa pełni kilka funkcji:

• kompensacyjną – pozwalającą dziecku na zrealizowanie potrzeby aktywności, działania.
• funkcjonalną – pozwalającą dziecku na przygotowanie się do przyszłego życia, w zabawie

dziecko przyswaja różne normy, uczy się reguł, przestrzegania umów z innymi dziećmi               i dorosłymi. Dzięki uczestnictwu w zabawie dzieci uczą się nawiązywać kontakty społeczne, poznawać i rozwiązywać problemy, które wyłaniają się w trakcie tych kontaktów.

• poznawczą – umożliwiającą przekazywanie i nabywanie pojęć, różnorodnej wiedzy,

każde dziecko jako uczestnik zabawy jest nosicielem różnych, często odmiennych doświadczeń i wiedzy. Zabawa jest więc czasem wymiany tego, co każde dziecko wie i umie. Posiadane doświadczenia wszystkich jej uczestników pozwalają na nabywanie nowej wiedzy i doświadczeń w wyniku wspólnego eksperymentowania, manipulowania, eksplorowania tego, co jest w zasięgu ich działalności zabawowej.

• terapeutyczną – polegającą na rozładowywaniu i uwalnianiu tłumionych napięć

emocjonalnych, które mogą być spowodowane wymaganiami i ograniczeniami, jakie 

na zachowanie dziecka nakłada środowisko, w którym funkcjonuje.

• komunikacyjną – dziecko chcąc być pełnoprawnym uczestnikiem zabawy, musi nauczyć

się komunikować w sposób zrozumiały dla innych, a także nauczyć się co inni mają mu do zakomunikowania.

• interpersonalną – dzięki zabawie, dziecko poznaje swoje możliwości i zdolności

w porównaniu ze zdolnościami towarzyszy zabawy, co umożliwia mu wytworzenie bardziej trafnego i realistycznego pojęcia własnej wartości, własnego „ja”.

Każdy rodzaj zabawy odgrywa w rozwoju dziecka swoistą rolę, dlatego też w przedszkolu powinno stwarzać się takie warunki, które pozwoliłby na różnorodną aktywność zabawową dziecka. Według E. Gruszczyk- Kolczyńskiej w czasie zabawy dziecko uczy się niebywale intensywnie. W zabawie proces uczenia się jest dostosowany do teraźniejszych potrzeb rozwojowych dziecka, więc odgrywa wielką rolę we  wspomaganiu w kształtowania się procesów umysłowych dziecka. Dlatego dziecko musi mieć możliwości uprawiania tej twórczej aktywności.

         Rola nauczyciela w zapewnieniu możliwości zabawy dzieciom w przedszkolu jest bardzo ważna. Udział  nauczyciela w zabawie swobodnej  powinien być dyskretny i ostrożny. Nauczyciel nie może ingerować w temat ani w sposób, w jaki zabawa przebiega. Może jedynie podpowiedzieć, podsunąć dzieciom nowy sposób działania. Dostarczać bodźców                 w postaci nowych przedmiotów, rekwizytów do zabawy, służyć pomocą w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych oraz czuwać i kontrolować przebieg zabawy, nawet nie biorąc w niej bezpośredniego udziału

Opracowała: mgr Agnieszka Woźniak - Burak

Aktywność ruchowa dzieci

Wiek przedszkolny to szczególny okres w rozwoju dziecka. Jak wynika z badań poziom aktywności fizycznej i sprawności dzieci w wieku przedszkolnym się zmniejsza. Postawa ciała dziecka wykazuje cechy   postawy wadliwej. Przyczyną spadku sprawności fizycznej jest mniejsza ilość czasu poświęcana przez dzieci na aktywność ruchową. Brak aktywności fizycznej wiąże się z rozwojem nadwagi, otyłości oraz wady postawy. Bardzo ważne jest aby od najmłodszych lat organizować ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne w przedszkolu jak i poza nim. Rodzice własnym przykładem powinni zachęcać swoje dzieci do aktywności ruchowej np. jazda na rowerze, pływanie, spacery.

Główną potrzebą dziecka w wieku przedszkolnym są zabawy i gry ruchowe. Dzieci w tym wieku są w nieustannym ruchu: biegają, skaczą, pełzają. Aby zapobiegać wadom postawy  należy dostarczać dzieciom zorganizowanych form aktywności ruchowej. Aby skutecznie wspierać rozwój psychofizyczny dzieci niezbędna jest stała współpraca z rodzicami. Należy zachęcać rodziców do organizowania wspólnych zabaw ruchowych.

Wiek przedszkolny uważany jest za okres krytyczny dla kształtowania postawy, ponieważ w okresie tym występują rożnego rodzaju nieprawidłowości postawy ciała, które rozwijają się i przekształcają w wady którym celem ich jest zahamowanie lub usunięcie.   O prawidłowej postawie decyduje ustawienie ruchomych elementów ciała: głowy, kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy i kończyn względem siebie. Prawidłowa postawa ciała kształtuje się w miarę rozwoju dziecka, przy korzystnym oddziaływaniu środowiska i zależy od dobrej pracy mięśni szkieletowych, od stopnia ruchomości kręgosłupa oraz  typu budowy ciała. O względnie stałym ukształtowaniu się postawy ciała można mówić wtedy, gdy dziecko skończy 7 lat.

Cechy charakterystyczne dla prawidłowej postawy ciała:

- głowa ustawiona prosto

- kręgosłup w płaszczyźnie strzałkowej powinien posiadać fizjologiczne wygięcia, w płaszczyźnie czołowej stanowić linię prostą

Klatka piersiowa powinna być dobrze wysklepiona i stanowić najdalej wysuniętą do przodu część ciała

 Miednica powinna być dobrze ustawiona na głowach kości udowych

Kończyny dolne powinny być proste z dobrze wysklepionymi stopami

Opracowała: mgr Iwona Jędrzejczak               

Ćwiczenia logopedyczne w domu.

Terapia logopedyczna jest często długotrwałym procesem. Nie wystarczy aby dziecko z problemami wymowy uczestniczyło tylko w zajęciach z logopedą. Terapia takiego dziecka powinna być często wspierana w środowisku domowym. Jednocześnie im wcześniej rozpoczynamy terapię logopedyczną tym większe prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu w postaci prawidłowej wymowy dziecka.

Jednym z czynników warunkujących prawidłowy rozwój mowy jest sprawność całego aparatu mowy. W skład niego wchodzą: aparat oddechowy, aparat fonacyjny i aparat artykulacyjny. Aby usprawniać w/w aparaty mowy możemy z powodzeniem stosować różne ćwiczenia logopedyczne z dzieckiem w warunkach domowych. Może to być np. dmuchanie przez słomkę robiąc bąbelki w szklance, przenoszenie za pomocą słomki małych chrupek, wykonywanie różnych zabaw logopedycznych przed lustrem, zabawne ćwiczenia w trakcie spacerów, kąpieli, jazdy samochodem czy też innych codziennych sytuacji. Może to być wspólne „czytanie” czy też zadawanie pytań prowokujących do mówienia. Zawsze należy jednak pamiętać, że każde ćwiczenie powinno być wykonywane w formie zabawy i zakończone jakąś nawet drobną nagrodą a na pewno pochwałą za wykonane zadanie.

Już nawet małe dziecko 2-3 -letnie często jest już w stanie tak długo skupić uwagę, że może uczestniczyć w różnych zabawach logopedycznych 5 - 15-minutowych aby poćwiczyć z rodzicami. Do wspólnej zabawy można także zaangażować starsze, prawidłowo mówiące rodzeństwo. Takie wspólne zabawy logopedyczne mogą być okazją do zacieśniania więzów między rodzeństwem ale i także między dzieckiem a rodzicami. Nie bójmy się ćwiczyć razem z dzieckiem. Może to być świetna okazja do wspólnej zabawy.

Bardzo ważne jest to by ćwiczenia i zabawy logopedyczne były wykonywane codziennie. Regularna praca nad wymową dziecka (poza zajęciami logopedycznymi ) warunkuje szybsze nabywanie prawidłowej mowy, podczas gdy brak tej pracy ją opóźnia. Należy także pamiętać, że zdobyte już umiejętności dziecka w prawidłowej wymowie jak na przykład wywołane już głoski należy systematycznie utrwalać. Dlatego tak ważne jest czuwanie nad prawidłową wymową dziecka. Jeśli wiemy, że dziecko już potrafi wypowiadać daną głoskę, nauczyło się wykonywać już jakieś ćwiczenie, wspierajmy nieustannie dziecko w jego sukcesie. Jeśli trzeba poprawmy go, kontrolujmy jego prawidłową wypowiedź. Oczywiście zawsze chwalmy jeśli powiedziało coś dobrze lub samo się poprawiło.

Codzienne ćwiczenia mają też korzystny wpływ na kształtowanie się tak ważnych nawyków prawidłowego mówienia. Dziecko stopniowo przyzwyczaj się do tego, aby zwracać uwagę na to, jak mówi przez cały czas, a nie tylko w gabinecie logopedycznym. W ten sposób wypracowuje u siebie mechanizm autokontroli mowy i sprawniej przejdzie etap utrwalania w mowie spontanicznej.

Należy pamiętać że dbałość o prawidłowość własnej wymowy jest bardzo ważna.Bywa, że dorośli mówią niedbale, zbyt szybko, mało wyraźnie. Przykład zawsze idzie z góry. Dbajmy więc o prawidłowość własnej wymowy na miarę swoich możliwości.

Nieustannie motywujmy dzieci do pracy logopedycznej i chwalmy nawet za najmniejsze sukcesy.

Pamiętajmy że w zabawach logopedycznych w domu warto skorzystać z różnych stron logopedycznych on-line, dostępnych w sklepach gier i zabaw logopedycznych a przede wszystkim pytajmy się dzieci jakie ćwiczenia wykonują w zabawach z logopedą.

Wspólna współpraca gwarantuje sukces w terapii logopedycznej.

Opracowała: mgr Anna Liberda

Dzień Pluszowego Misia

Jest to święto bardzo sympatyczne i coraz powszechniej obchodzone na całym świecie. Dzień Pluszowego Misia co rok obchodzimy 25 listopada. To nie jest przypadkowa data, bo właśnie tego dnia przypada rocznica powstania tej maskotki. Samo święto nie ma jednak długiej tradycji, obchodzimy je dopiero od 2002 roku, kiedy to pluszowy miś obchodził swoje setne urodziny.

Pluszowy miś jest to zabawka symbol z niezwykła historią. Wszystko zaczęło się prezydenta Stanów Zjednoczonych – Teodora Roosvelta, który wybrał się z przyjaciółmi na polowanie. Podczas wyprawy postrzelono małego niedźwiadka. Prezydent nakazał jego uwolnienie, a całą historię zilustrowano komiksem w waszyngtońskiej prasie. Jednym z czytelników gazety był pewien producent zabawek, który zainspirował się tym wydarzeniem i stworzył nowa zabawkę dla dzieci, właśnie w formie pluszowego misia. Nazwał go wtedy Teddy Bear, co było nawiązaniem do imienia prezydenta USA. Dziś pluszowy miś to kultowa zabawka na całym świecie i mimo upływającego czasu oraz pojawienia się coraz bardziej nowoczesnych rozrywek dla dzieci, bywa największym przyjacielem dziecka.

Popularność maskotki sprawiła, że zaczęto ją chętnie wykorzystywać w bajkach dla dzieci. Powstało wiele kultowych misiowych postaci takich jak m. in. Kubuś Puchatek, Miś Paddington, Miś Barnaba. W Polsce również narodzili się nowi pluszowi bohaterowie np. Miś Uszatek, Miś z okienka, Miś Coralgol. Ponadczasowość pluszowych misiów sprawiła, że bajki są chętnie oglądane przez kolejne pokolenia dzieci. Sam pluszak jest ponadto symbolem dobra, miłości, ciepła, łagodności i opiekuńczości, czyli tego, czego jako ludzie pragniemy. Nic dziwnego, że pluszowe misie z dzieciństwa często towarzyszą nam również w dorosłym życiu.

Dzień Pluszowego Misia jest obchodzony na cały świecie. Są miejsca, w których ten dzień jest wyjątkowy celebrowany i są to przede wszystkim żłobki, przedszkola, szkoła i szpitale. Wszędzie tam, gdzie pojawiają się dzieci. Z okazji tego Święta organizowane są uroczystości i występy oraz konkursy, biblioteki organizują czytanie książek o pluszowym misiu, a dzieci mogą tego dnia przynosić ze sobą  do przedszkola swoje ulubione pluszaki. Święto ma wymiar również symboliczny. Miś, który kojarzy się z ciepłem i dobrocią , inspiruje do przeprowadzenia w tym celu wielu akcji dobroczynnych np. zbiórek zabawek na rzecz potrzebujących dzieci.

Opracowała: mgr Marta Gabryś - Woźniak

Bajki, które pomagają.

Żyjemy w świecie, który stawia przed nami dorosłymi, ale także przed dziećmi coraz to nowe  wymagania. Każdy z nas dorosłych przez całe życie zbiera doświadczenia, które pomagają nam pokonywać trudności i radzić sobie w sytuacjach trudnych. Nasze dzieci dopiero nabywają tych umiejętności i często są  zagubione. Często nie potrafią zwrócić się do dorosłych o pomoc, tkwiąc w pułapce własnych negatywnych emocji i dezaprobaty otoczenia. To właśnie naszym zadaniem jest  pomaganie im w identyfikowaniu przeżywanych przez nie emocji, a także tego jak sobie z nimi poradzić. Doskonałym narzędziem w realizacji tego celu jest bajkoterapia. Mówiąc najprościej  jest to terapia przez bajki. Chyba wszystkie dzieci lubią ich słuchać. Jak wykazały badania psychologów, czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, takich jak np. irracjonalne lęki lub pierwsze dni w przedszkolu czy szkole. Bajkoterapia to także doskonała metoda relaksacyjna. Odpowiednio dobrane i opowiedziane albo przeczytane historie mogą doskonale wyciszyć, choćby przed snem, po dniu pełnym wrażeń. Bajkoterapia jest ważnym sposobem wspierania i oddziaływania terapeutycznego we wczesnych okresach rozwoju dziecka. Wzbogaca wiedzę dziecka o sobie i świecie. Terapia poprzez bajki ma na celu redukcję napięcia i odbudowanie pozytywnego obrazu siebie i świata.

Występują trzy rodzaje bajek terapeutycznych:

• Psychoedukacyjna
• Psychoterapeutyczna
• relaksacyjna

Cechami wspólnymi bajek psychoedukacyjnych i psychoterapeutycznych są:

• adresat - dzieci, głównie w wieku od 4 do 9 lat
• konstrukcja bajki powinna opierać się na metaforze - sytuacji, w której znajduje się dziecko, jego zachowania itp. choć dobrze jest, by bohater bajki był w podobnym wieku do dziecka, to jednak unikać należy tego, by posiadał on inne cechy, które z naszym  dzieckiem mogą go wyraźnie powiązać np.: imię czy cechy fizyczne
• bohater bajki powinien posiadać problemy podobne do dziecięcych i rozwiązywać je za pomocą takich samych środków, jakie dostępne są w świecie dziecka choć w bajce mogą występować postaci bajkowe, to jednak sama magia wcale lub bardzo rzadko w nich się pojawia
• bohater, którym może być zarówno człowiek, jak i zwierzę radzi sobie z problemami
• przy pomocy innych postaci bajkowych - warto wprowadzić tzw. "eksperta" (ważny jest element rozmowy) najlepiej, by miejsce, w którym rozgrywa się akcja bajki, było znane dziecku, np.: dom, szpital, przedszkole itp., ale może to być również bajkowa kraina lub inna planeta - ważne jednak jest, by w tym świecie rządziły reguły podobne do ludzkich
• bajka nie powinna mieć morału, pouczać
• należy eksponować uczucia, szczególne te pozytywne, a o wszystkich rodzajach uczuć należy pisać jak najwięcej, opisywać je, bohaterowie również powinni często mówić, co czują, próbować nazywać swoje uczucia
• wskazane jest wprowadzenie elementów humoru
• bajka powinna dobrze się kończyć.

Celem bajki psychoedukacyjnej jest dokonanie zmian w zachowaniu dziecka, poprzez dawanie mu wzorów pewnych zachowań, dzięki którym możemy rozwiązać problem. Nie może to być jednak moralizatorstwo, ale propozycja.

Bajki psychoterapeutyczne mają za cel kompensację niezaspokojonych potrzeb, zastępczo - podniesienie samooceny. Bajka psychoterapeutyczna musi być mocno zakorzeniona w sytuacji dziecka, której dotyczy.

Ułożenie takiej bajki wymaga dobrej analizy emocji (lęku, strachu, smutku), których ma ona dotyczyć. Bajka psychoterapeutyczna znajduje także zastosowanie w sytuacjach trudnych emocjonalnie, po przeżyciach kryzysowych (np. początki dziecka w przedszkolu), czy nawet traumatycznych dziecka, takich jak np. separacja rodziców, pojawienie się nowego dziecka w rodzinie, śmierć ulubionego zwierzątka, choroba w rodzinie czy nawet śmierć członka rodziny.

Oba rodzaje bajek możemy wykorzystywać jako działanie profilaktyczne - gdy wiemy, że nastąpi jakaś trudna dla dziecka sytuacja - jak i w sytuacjach, gdy już mamy do czynienia z konkretnym problemem.

Bajki relaksacyjne służą odprężeniu, relaksacji, odpoczynkowi np. po pełnym emocji dniu, po trudnym dla dziecka wydarzeniu, które było dla niego stresujące, np. wizycie u dentysty, szczepieniu.

Podstawowe cechy bajki relaksacyjnej:

• Opiera się na wizualizacji, czyli silnie odwołuje się do wyobraźni dziecka, a czynnik wyobrażeniowy odgrywa dużą rolę w jej przyswojeniu
• Akcja toczy się w miejscu dobrze dziecku znanym, które opisane powinno być jako spokojne, przyjazne i bezpieczne;
• Akcja nie może być dynamiczna, bohater głównie obserwuje i przeżywa to, co widzi; są to wydarzenia spokojne
• Czas: 3-7 minut
• Dobrze jest wprowadzić do treści wydarzenia związane z piciem wody ze źródła, kąpielą pod wodospadem, lataniem.
• W bajce powinno znaleźć się wiele elementów odwołujących się do wszystkich zmysłów, np. dobrze jest opisywać szum drzew czy wiatru, przywoływać zapachy itp.
• Przy opowiadaniu bajki relaksacyjnej ważne jest, byśmy sami byli odprężeni, mieli wyrównany oddech, czytali cicho.
• Lekturze może towarzyszyć muzyka.

Najskuteczniejsze są te bajki, do których dziecko chce powracać co jakiś czas. Jest to sygnał, że dziecko tej właśnie bajki potrzebuje, że utożsamia się z jej bohaterem, że pomaga mu ona odnaleźć się w trudnej sytuacji, w której się znajduje.

Opracowała: mgr Katarzyna Juraś.